Đây là một trong chuỗi hoạt động hướng tới kỷ niệm 160 năm Ngày nhân dân Đà Nẵng cùng nhân dân cả nước mở đầu cuộc kháng chiến chống liên quân Pháp- Tây Ban Nha xâm lược; Kỷ niệm 43 năm ngày giải phóng Đà Nẵng.
Thành Điện Hải trước gọi là Đồn Điện Hải, được xây dựng gần mép nước tả ngạn sông Hàn năm 1812 dưới thời Vua Gia Long. Đến năm 1823, đời Vua Minh Mạng, Đồn được chuyến đến xây kiên cố ở vị trí hiện nay và đến năm 1835, được đổi tế là Thành Điện Hải.
Thành được xây bằng gạch, phỏng theo thiết kế kiểu Vauban của phương Tây, chu vi 556 m, tường cao 5 m, hảo sâu 3 m. Bên trong thành có hành cung, kỳ đài, kho đạn, kho thuốc súng, kho lương thực, vọng gác và được bố trí 30 khẩu đại bác cỡ lớn.
Ngày 1/9/1858, Liên quân Pháp-Tây Ban Nha đem 14 chiếc thuyền đánh Đà Nẵng, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược nước ta. Thành Điện Hải ngày từ buổi đầu đã cùng các thành lũy khác dọc hai bờ sông Hàn góp phần đánh lui những cuộc tấn công của quân địch.
Quân đội, triều đình và nhân dân Đà Nẵng dưới sự chỉ huy của các tướng lĩnh, đặc biệt là danh tướng Nguyễn Tri Phương đã làm phá sản chiến lược đánh nhanh, thắng nhanh của quân địch buộc chúng phải rút quân khỏi Đà Nẵng ngày 23/3/1860 sau một năm rưỡi bị sa lầy và chịu nhiều tổn thất.
Trải qua gần 200 năm lịch sử, mặc dù được công nhận là di tích cấp quốc gia năm 1988 nhưng chịu sự tác động của thiên nhiên, sự tàn phá của chiến tranh và của cả con người, Thành Điện Hải đã và đang bị xuống cấp trầm trọng cả vùng đệm và vùng lõi- yếu tố gốc của di tích.
Nhận thức được giá trị văn hóa- lịch sử to lớn của Thành Điện Hải, từ năm 2016 đến nay, thành phố Đà Nẵng đã triển khai nhiều giải pháp cụ thể từng bước bảo vệ, tu bổ, phục hồi di tích.
Ông Huỳnh Đức Thơ, Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng cho biết: Lãnh đạo thành phố quyết liệt chỉ đạo các ngành, các cấp tiến hành các biện pháp bảo tồn di tích như dựng hẳn việc xây dựng trung tâm lưu trữ ở phía Bắc. Vận động hơn 80 hộ dân di dời nhà cửa ra khỏi khu tường thành ở phía Tây; và đang triển khai di dời bảo tàng Đà Nẵng về 42 Bạc Đằng; Quy hoạch quảng trường Văn hóa thành phố trong đó lấy Thành Điện Hải nằm ở vị trí trung tâm.
Phát biểu tại buổi lễ Đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt Thành Điện Hải, Ông Nguyễn Ngọc Thiện, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch cho rằng, việc Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt Thành Điện Hải thể hiện sự đánh giá cao của Đảng, Nhà nước về truyền thống yêu nước, đi đầu chống giặc ngoại xâm của nhân dân Đà Nẵng, đồng thời ghi nhận sự nỗ lực gần đây của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố trong việc quyết tâm bảo tồn di tích đặc biệt quan trọng này.
"Thành Điện Hải có giá trị lịch sử đặc biệt, là biểu tượng về ý chí quật cường, tinh thần yêu nước mãnh liệt của con người Việt Nam trong cuộc chiến đấu bảo vệ nền độc lập của dân tộc. Với những giá trị đặc biệt tiêu biểu của di tích, Thủ tướng Chính phủ đã xếp hạng di tích lịch sử Thành Điện Hải là di tích cấp quốc gia đặc biệt", ông Nguyễn Ngọc Thiện nói.
Dịp này, UBND thành phố Đà Nẵng tổ chức lễ khởi công dự án tu bổ, phục hồi, tôn tạo di tích quốc gia đặc biệt Thành Điện Hải giải đoạn 1. Công trình dự kiến hoàn thành tháng 10/2018 với kinh phí hơn 102 tỷ đồng, bao gồm các hạng mục: giải tỏa, đến bù nhà ở, vật kiến trúc ( đã thực hiện hơn 80 tỷ đồng), phục hồi nguyên trạng hệ thống tường thành, kè hào, hạ tầng cấp thoát nước, tạo cảnh quan chung quanh như khuôn viên, cây xanh, bãi đố xe.
Giai đoạn 2 gồm các hạng mục bên trong thành sẽ được thực hiện trong năm 2019-2020. Ông Vũ Lâm Sơn, tổ 26 phường Thạch Thang, quận Hải Châu là một trong số 80 hộ dân sẵn sàng dời chuyển nhà ra khỏi tường thành ở phía Tây để thành phố triển khai dự án tu bổ, phục hồi tôn tạo di tích quốc gia đặc biệt Thành Điện hải, bày tỏ : "Thành Điện Hải là Di tích cấp quốc gia đặc biệt, nhân dân thấy đó là niềm vinh dự, rất phấn khởi nên đã ủng hộ cùng nhân dân thành phố ra đi, giao mặt bằng lại cho Di tích để thành phố tiến hành thi công công trình."
Ngoài lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích, tháng 4 tới, UBND thành phố Đà Nẵng sẽ khởi công cải tạo nâng cấp di tích quốc gia Nghĩa Trủng Khuê Trung, nơi an táng 1.500 hài cốt nghĩa sỹ và đồng bào hy sinh trong cuộc kháng chiến, với tổng kinh phí 5 tỷ đồng./.
PV/VOV-Miền Trung
